Middeleeuwse dorpen, kerken en militaire forten
Het Idromeer vindt zijn culturele uitdrukking in de middeleeuwse dorpen, kerken en militaire forten. De dorpen rond het Idromeer, ooit vissersdorpen, hebben nog steeds hun historische schoonheid behouden, met smalle, vertakkende straatjes, portieken en binnenplaatsen. Zeer karakteristiek in dit opzicht zijn de dorpen Anfo, Lemprato en Crone. In Lemprato werden in 1980 de resten van een oud Reto-Romeins dorp gevonden in de plaats ‘Castello antico’, net zoals er Romeinse grafstenen werden gevonden aan de oever van het meer, die nu bewaard zijn gebleven in de oude kerk Santa Maria ad Undas in Pieve Vecchia uit 1200.
In Ponte Caffaro daarentegen is het 9e eeuwse dorp San Giacomo een bezoek waard. De kerk van San Giacomo, in die tijd een bedevaartsoord, werd gerund door benedictijner monniken die de plaatselijke bevolking leerden hoe ze de moerassige Pian d’Oneda moesten bewerken en terugwinnen. Prachtig is ook de parochiekerk van Bagolino, de kerk van San Giorgio uit 1600, die met zijn massieve omvang boven het historische centrum van Bagolino uittorent. Binnen zijn werken te bewonderen van grote kunstenaars als Titiaan en Tintoretto. Bagolino is een bergdorp van zeldzame schoonheid van middeleeuwse oorsprong met zeer hoge huizen die tegen elkaar leunen, met portieken, trappen, onderdoorgangen, muurfresco’s, houten zolders, steegjes van kasseien en porfier, een prachtige uitdrukking van middeleeuwse architectuur.
Vanuit cultureel oogpunt is het pronkstuk van het Idromeer zeker de Rocca d’Anfo, een militair fort dat in de 15e eeuw werd gebouwd door de Republiek Venetië en in 1800 tijdens de Franse bezetting op uitdrukkelijk verzoek van Napoleon Bonaparte werd gerenoveerd en door Giuseppe Garibaldi werd gebruikt als hoofdkwartier tijdens de slag om Monte Suello in 1866. Bewijzen van de slag zelf zijn ook te vinden langs de provinciale weg die van het plaatsje S. Antonio naar Bagolino klimt, waar het Ossuarium is opgericht om de stoffelijke resten van Garibaldi’s soldaten die tijdens de slag sneuvelden te bewaren. Er is ook een gedenksteen die Garibaldi’s wond aan zijn dij herdenkt. Van de Rocca d’Anfo kan men de Venetiaanse en Napoleontische Batterijen bewonderen, de oude Venetiaanse trap met 600 granieten treden, de lange in de rots gegraven tunnels en het Observatorium, dat zich in het hoogste deel bevindt en een echt juweel is van de Napoleontische militaire architectuur.
